1. ΓενικάΤο καλάμι με μηχανάκι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλά ψαρέματα από ακτή και από σκάφος και τείνει να εκτοπίσει τα παραδοσιακά εργαλεία των αγκιστρωτών ψαρεμάτων (πεταχτάρια, καθετές, συρτές κλπ. με την πετονιά τυλιγμένη σε ρόδες ή φελλούς).
Είναι το αποκλειστικό εργαλείο των ερασιτεχνών σε διεθνές επίπεδο και χρησιμοποιείται για ψάρεμα στην θάλασσα και στα γλυκά νερά. Υπάρχουν πολλές εταιρείες του εξωτερικού που ειδικεύονται στην κατασκευή καλαμιών ή μηχανισμών ή και των δύο, κατάλληλων για τα διάφορα ψαρέματα. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις εταιρείες αυτές είναι μεγάλος, στην προσπάθεια να παρουσιάσουν προϊόντα ανθεκτικά και αξιόπιστα και να εφεύρουν καινοτομίες που θα κάνουν τα ψαρέματα αποδοτικότερα.
Είναι το αποκλειστικό εργαλείο των ερασιτεχνών σε διεθνές επίπεδο και χρησιμοποιείται για ψάρεμα στην θάλασσα και στα γλυκά νερά. Υπάρχουν πολλές εταιρείες του εξωτερικού που ειδικεύονται στην κατασκευή καλαμιών ή μηχανισμών ή και των δύο, κατάλληλων για τα διάφορα ψαρέματα. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις εταιρείες αυτές είναι μεγάλος, στην προσπάθεια να παρουσιάσουν προϊόντα ανθεκτικά και αξιόπιστα και να εφεύρουν καινοτομίες που θα κάνουν τα ψαρέματα αποδοτικότερα.
Οι ευκολίες που προσφέρει το κάνουν να πλεονεκτεί συγκρινόμενο με τα παραδοσιακά μέσα:
|
2. Πού μπορεί να χρησιμοποιηθεί
Το καλάμι με μηχανάκι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα περισσότερα ψαρέματα με αγκιστρωτά εργαλεία, και πιο ειδικά:
α) Από παραλία
α1) Ψάρεμα με φελλό ή πατωτά
α2) Ψάρεμα με πολυάγκιστρο στον αφρό ή πατωτά
α3) Συρτή
β) Από σκάφος
β1) Συρτή αφρού και βυθού
β2) Καθετή
β3) Τσαπαρί
β4) Ζόκα
3. Τα καλάμια
Το καλάμι με μηχανάκι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα περισσότερα ψαρέματα με αγκιστρωτά εργαλεία, και πιο ειδικά:
α) Από παραλία
α1) Ψάρεμα με φελλό ή πατωτά
α2) Ψάρεμα με πολυάγκιστρο στον αφρό ή πατωτά
α3) Συρτή
β) Από σκάφος
β1) Συρτή αφρού και βυθού
β2) Καθετή
β3) Τσαπαρί
β4) Ζόκα
3. Τα καλάμια
 |
Η ποικιλία των καλαμιών του εμπορίου, που δέχονται μηχανάκι είναι τεράστια. Θα προσπαθήσουμε να πούμε δυό λόγια για αυτά, χωρίς σε καμμιά περίπτωση να είναι δυνατόν να καλύψουμε πλήρως το θέμα.
3.1 Αυτά που φαίνονται με μιά ματιάΤα βασικά σημεία που διακρίνουμε κοιτάζοντας ένα καλάμι που δέχεται μηχανάκι είναι:
Το καλάμι: Λεπτό στην μύτη και πιο χοντρό κοντά στο σημείο που το κρατάμε μπορούμε να το βρούμε σε μεγάλη ποικιλία μηκών. Είναι πολύ βασικό να διαλέξουμε εκείνο που θα κάνει καλύτερα για το ψάρεμα που θέλουμε.
  | Τα δακτυλίδια: Οι οδηγοί της πετονιάς μπορεί να είναι φτιαγμένοι από διάφορα υλικά και κυκλοφορεί ποικιλία σχεδίων. Είναι πολύ σημαντικό να είναι απόλυτα λείοι και καμπύλοι στα σημεία που θα ακουμπά η πετονιά (εσωτερικά), ώστε να μην την φθείρουν και να προβάλλουν την μικρότερη δυνατή αντίσταση (τριβή) στην κίνησή της. Είναι πολύ σημαντικός ο συνολικός αριθμός των δακτυλιδιών σε ένα καλάμι ή σωστότερα οι αποστάσεις που θα τοποθετηθούν τα δακτυλίδια πάνω στο καλάμι. Υπάρχουν διάφορες (αντικρουόμενες) απόψεις και το θέμα είναι αντικείμενο έρευνας (!) από τις μεγάλες κατασκευάστριες εταιρείες του εξωτερικού. | |
  | Η θήκη του μηχανισμού: Το μηχανάκι συρταρώνει και σταθεροποιείται σε κατάλληλη θήκη που έχει το καλάμι. Υπάρχουν πολλών ειδών θήκες και από διάφορα υλικά κατασκευής. | |
  | Το κράτημα: Υπάρχει ποικιλία λαβών για το κράτημα του καλαμιού και ποικιλία υλικών κατασκευής. Πολύ συνηθισμένες είναι ταινίες που περιβάλλουν το καλάμι ελικοειδώς στο κατώτερο μέρος του, ή λαβές από σπογγώδη υλικά ή από φελλό (έχουν τη φήμη ότι μεταδίδουν καλύτερα τα τσιμπήματα, αν ψαρεύουμε με το καλάμι στο χέρι). | |
| Η τάπα: Υπάρχει στα περισσότερα καλάμια στο κάτω μέρος και βιδώνει πάνω στο στέλεχος του καλαμιού. Δεν βλέπω κάποια ιδιαίτερη χρησιμότητά της εκτός βέβαια από λόγους φινιρίσματος, συναρμολόγησης και επισκευής του καλαμιού (για σπαστά και τηλεσκοπικά καλάμια). Κάποια καλάμια δεν την έχουν καθόλου. | ||
Μπορούμε εύκολα να κατατάξουμε τα καλάμια (με βάση τον τρόπο αποθήκευσης και μεταφοράς) σε τρεις κατηγορίες:
| Μονοκόμματα: Όλο το καλάμι είναι ένα κομμάτι. Συνήθως αυτά είναι κοντά καλάμια και προορίζονται (κυρίως) για ψάρεμα από βάρκα. Είναι προβληματικά στην μεταφορά τους για τους περισσότερους από εμάς και δεν τα προτιμάμε αν και μάλλον είναι τα καλύτερα. | |
 | Σπαστά: Το καλάμι αποτελείται από δύο (δίσπαστο) ή περισσότερα κομμάτια (τρίσπαστο κλπ.). Τα καλάμια αυτά έχουν συνήθως μήκη μεταφοράς μεγαλύτερα από 1.50m και αυτό μπορεί να δημιουργεί προβλήματα στους περισσότερους από εμάς. Έχουν πάντως φανατικούς οπαδούς γιατί παρουσιάζουν κάποια πλεονεκτήματα. |
 | Τηλεσκοπικά: Το καλάμι μαζεύεται σε δύο ή περισσότερα κομμάτια, που φωλιάζουν (μπαίνουν) το ένα μέσα στο άλλο. Είναι τα πιό συνηθισμένα καλάμια για τους περισσότερους φίλους ερασιτέχνες, αφού μεταφέρονται εύκολα και χωρίς πρόβλημα. Κυκλοφορούν διάφορες σχεδιάσεις με διαφορετικό αριθμό κομματιών για το ίδιο συνολικό μήκος καλαμιού. Γενικά επικρατεί η άποψη ότι καλύτερα είναι τα λιγότερα κομμάτια για το ίδιο συνολικό μήκος καλαμιού. Στο εξωτερικό τα καλάμια αυτά είναι τα λιγότερο δημοφιλή και προτιμούνται μόνο από ερασιτέχνες που ταξιδεύουν αρκετά μακρυά για να ψαρέψουν, επειδή δεν δημιουργούν πρόβλημα μεταφοράς. |
3.2 Αυτά που δεν φαίνονται με μιά ματιά
3.2.1 Τα υλικάΤα υλικά κατασκευής των καλαμιών είναι υαλονήματα (glass fiber, fiberglass) ή ανθρακονήματα, γραφίτης (carbon fibre, graphite) ή ένα μίγμα από αυτά τα δύο υλικά.
Τα υλικά αυτά παράγονται από τα εργοστάσια παρασκευής τους σε φύλλα ή ταινίες σε διάφορα πάχη και προορίζονται, ανάλογα με την ποιότητα κατασκευής τους, για πολύ μεγάλη γκάμα εφαρμογών, από την αεροπορική και διαστημική βιομηχανία μέχρι διάφορες καθημερινές εφαρμογές.
3.2.2 Η διαδικασία παραγωγής
Από τα φύλλα ή τις ταινίες των παραπάνω υλικών κόβονται προκαθορισμένα σχήματα (φασόν). Τα καλάμια (συνήθως) παράγονται με την περιτύλιξη του φασόν γύρω από ένα μεταλλικό πυρήνα (καλούπι). Το φασόν κολλιέται και τυλίγεται γύρω από το καλούπι, από την βάση προς την κορυφή πάνω σε ειδικά τραπέζια. Μετά καλάμι και καλούπι ψήνονται όρθια σε φούρνους και όταν κρυώσουν απομακρύνεται το καλούπι και μένει το καλάμι για περαιτέρω επεξεργασία.
Από τα φύλλα ή τις ταινίες των παραπάνω υλικών κόβονται προκαθορισμένα σχήματα (φασόν). Τα καλάμια (συνήθως) παράγονται με την περιτύλιξη του φασόν γύρω από ένα μεταλλικό πυρήνα (καλούπι). Το φασόν κολλιέται και τυλίγεται γύρω από το καλούπι, από την βάση προς την κορυφή πάνω σε ειδικά τραπέζια. Μετά καλάμι και καλούπι ψήνονται όρθια σε φούρνους και όταν κρυώσουν απομακρύνεται το καλούπι και μένει το καλάμι για περαιτέρω επεξεργασία.
Η διαδικασία συνεχίζεται με την προσθήκη των δακτυλιδιών σε προκαθορισμένες θέσεις και το δέσιμό τους πάνω στο καλάμι από ειδικά μηχανήματα. Για το δέσιμο χρησιμοποιούνται (συνήθως) νήματα διαφορετικών διαμέτρων και χρωμάτων.
Μετά την τοποθέτηση των δακτυλιδιών τα δεσίματα καλύπτονται (συνήθως) με προστατευτικά στρώματα από εποξειδικές κόλλες δύο συστατικών και το καλάμι τοποθετείται σε κατάλληλα περιστροφικά μηχανήματα, για όσο χρόνο χρειάζεται η κόλλα να στεγνώσει. Έτσι εξασφαλίζεται ότι η τελική επιφάνεια της κόλλας θα είναι λεία (χωρίς κόμπους).
Το τελικό στάδιο περιλαμβάνει την προσθήκη των λαβών από φελλό ή αφρώδη υλικά, της τάπας και το φινίρισμα του καλαμιού, ώστε να γίνει κατάλληλο για τις βιτρίνες των ειδών αλιείας.
Η διαδικασία μπορεί εύκολα να επαναληφθεί, επιτρέποντας την βιομηχανική παραγωγή καλαμιών με ίδια χαρακτηριστικά.
3.2.3 Τα χαρακτηριστικά
Η δράση (ελαστικότητα) του καλαμιού: Αυτήν την καταλαβαίνουμε παρατηρώντας πως λυγίζει το καλάμι όταν σηκώνει φορτίο. Αν το καλάμι λυγίζει πολύ (σχεδόν μέχρι το σημείο που είναι οι λαβές) λέμε ότι το καλάμι είναι παραβολικό. Αν το καλάμι λυγίζει ελάχιστα (γύρω από την κορυφή) λέμε ότι έχει δράση κορυφής (συνήθως λέμε tip action :).
Όλα τα καλάμια έχουν δράση που κυμαίνεται ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα. Αν το καλάμι λυγίζει μέχρι τη μέση του το λέμε μεσαίο. Ανάμεσα στα μεσαία και τα παραβολικά καλάμια είναι αυτά που λέμε μαλακά. Ανάμεσα στα μεσαία και τα καλάμια κορυφής είναι αυτά που λέμε σκληρά. Γενικά όσο πιό σκληρό είναι ένα καλάμι τόσο μικρότερη είναι η ελαστικότητά του.
Η δράση (ελαστικότητα) του καλαμιού: Αυτήν την καταλαβαίνουμε παρατηρώντας πως λυγίζει το καλάμι όταν σηκώνει φορτίο. Αν το καλάμι λυγίζει πολύ (σχεδόν μέχρι το σημείο που είναι οι λαβές) λέμε ότι το καλάμι είναι παραβολικό. Αν το καλάμι λυγίζει ελάχιστα (γύρω από την κορυφή) λέμε ότι έχει δράση κορυφής (συνήθως λέμε tip action :).
Όλα τα καλάμια έχουν δράση που κυμαίνεται ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα. Αν το καλάμι λυγίζει μέχρι τη μέση του το λέμε μεσαίο. Ανάμεσα στα μεσαία και τα παραβολικά καλάμια είναι αυτά που λέμε μαλακά. Ανάμεσα στα μεσαία και τα καλάμια κορυφής είναι αυτά που λέμε σκληρά. Γενικά όσο πιό σκληρό είναι ένα καλάμι τόσο μικρότερη είναι η ελαστικότητά του.
 | Αν χρησιμοποιούμε μηχανάκι κατακορύφου τυμπάνου κρατάμε το καλάμι έτσι ώστε το μηχανάκι, οι οδηγοί του καλαμιού και η πετονιά, να είναι από την κάτω πλευρά του καλαμιού. |
 | Αν χρησιμοποιούμε μηχανάκι οριζοντίου τυμπάνου κρατάμε το καλάμι έτσι ώστε το μηχανάκι, οι οδηγοί του καλαμιού και η πετονιά, να είναι από την πάνω πλευρά του καλαμιού. |
4. Είδη μηχανισμών
Υπάρχει πολύ μεγάλη ποικιλία μηχανισμών στο εμπόριο.
Ανάλογα με το ψάρεμα που θέλουμε να κάνουμε πρέπει να διαλέξουμε και τον κατάλληλο μηχανισμό.
Η επιλογή μηχανισμού δεν είναι εύκολη υπόθεση ειδικά αν ενδιαφερόμαστε για πιό ακριβά μηχανάκια, όπου ο ανταγωνισμός των εταιρειών είναι μεγάλος και τα προϊόντα πολλά.
Η γενική ιδέα είναι απλή: Υπάρχει ένα "τύμπανο" πάνω στο οποίο γίνεται το τύλιγμα της πετονιάς, με την χειροκίνητη περιστροφή ενός χειριστηρίου (χερούλι). Ένα σύστημα γραναζιών μετατρέπει την περιστροφική κίνηση του χερουλιού σε περιστροφική κίνηση του τυμπάνου, με επακόλουθο το τύλιγμα της πετονιάς στο τύμπανο.
Ανάλογα με την θέση του τυμπάνου, τα μηχανάκια χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
| 1. | Κατακορύφου τυμπάνου: Τα πιό δημοφιλή. |
| 2. | Οριζοντίου τυμπάνου: Η μόνη σοβαρή επιλογή για συρτή από σκάφος. |
4.2 Τα φρέναΤα φρένα είναι η πιό μεγάλη καινοτομία των μηχανισμών ψαρέματος και μας βοηθάνε με πολλούς τρόπους στο ψάρεμα.
Διακρίνουμε δε τις εξής κατηγορίες:
Μηχανάκια κατακορύφου τυμπάνου Ανάλογα με την θέση που είναι τοποθετημένος ο (περιστροφικός) ρυθμιστής των φρένων διακρίνουμε:
 | Πάνω φρένο: Ο ρυθμιστής βρίσκεται στο πάνω μέρος του τυμπάνου τυλίγματος της πετονιάς. |
 | Κάτω φρένο: Ο ρυθμιστής βρίσκεται στο κάτω μέρος στο μηχανάκι. |
 | Κεντρικό φρένο: Ο ρυθμιστής βρίσκεται στη μέση στο μηχανάκι, ακριβώς κάτω από το τύμπανο τυλίγματος της πετονιάς. |
Μηχανάκια οριζοντίου τυμπάνου
Αστεροειδής ρυθμιστής: Ο ρυθμιστής βρίσκεται στο πλάι του χερουλιού τυλίγματος της πετονιάς.
Ανεξάρτητα από το είδος του ρυθμιστή και την θέση του:
Με δεξιόστροφη περιστροφή (βίδωμα) του ρυθμιστή των φρένων, τα φρένα σφίγγουν και χρειάζεται μεγαλύτερη δύναμη για να βγει πετονιά από το τύμπανο.
Με αριστερόστοφη περιστροφή (ξεβίδωμα), τα φρένα χαλαρώνουν και χρειάζεται μικρότερη δύναμη για να βγει πετονιά από το τύμπανο.
πηγη
Με αριστερόστοφη περιστροφή (ξεβίδωμα), τα φρένα χαλαρώνουν και χρειάζεται μικρότερη δύναμη για να βγει πετονιά από το τύμπανο.
πηγη
